ოლიკო ცისკარიშვილი
შესასვლელში დაყრილ ქვებიდან ამოსული ჭიჭრების ქვეშ, ასომთავრული წარწერებო მოჩანს, დაკვირვებული თვალი იქიდანვე შეამჩნევს გუმბათჩამოქცეული ტაძრის გარედან კედლებს როგორ ჭამს ხავსი. ტაძარში ჭინჭარია ამოსული და ალაგ-ალაგ საქონლის კვალიც ჩანს.
ეს კუმორდოა, ჩემდა სამწუხაროდ უნდა ვთქვა, რომ ამ ტაძრის არსებობის შესახებ არც კი ვიცოდი, ალბათ ჩემსავით ბევრმა არ იცის, რომ კუმურდო – ქართული ხუროთმოძღვრების X საუკუნის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი ძეგლია, რომლის ნანგრევები სოფელ კუმურდოს ტერიტორიაზეა. ძეგლი მდებარეობს ჯავახეთში, ახალქალაქიდან – 14 კმ-ში, სომხებით დასახლებულ სოფელში.
ეკოფაქტი 