`უსახელო ქალაქში~, ერთ-ერთ გასაიდუმლოებულ ობიექტზე, ზუსტად 53 წლის წინ, სექტემბერში, აფეთქების ხმა გაისმა. საიდუმლო 30 წლის შემდეგ გამჟღავნდა. ქალაქს, რომელსაც ჩელიაბინსკი ერქვა, ახლა ოზერსკი ჰქვია.
`მაიაკი~ ქვეყანაში პირველი კომპლექსი იყო, სადაც პლუტონს ამზადებდნენ. საბჭოეთში ატომური ბომბის წარმატებულმა გამოცდამ ამერიკის პრეზიდენტი ჰარი ტრუმენი შოკში ჩააგდო. 1949 წელს `საიდუმლო ობიექტზე~ სასიკვდილო ელემენტებით გაჯერებული პლუტონის პირველი ამპულები რეაქტორიდან კურჩაკოვმა საკუთარი ხელით გამოიღო.
1957 წელს დასხივებით მიღებულ შედეგებზე ცოტა რამ თუ იცოდნენ. დაბნეული მეცნიერები სიკვდილის მიზეზებს უშედეგოდ იკვლევდნენ. არადა, მისგან უკვე იღუპებოდნენ შინაგანი ჯარის შენაერთების ჯარისკაცები და ოფიცრები, რომლებიც ობიექტებს იცავდნენ.
1957 წლის 7 ოქტომბერს შინაგან საქმეთა მინისტრმა შეტყობინება მიიღო: `ავარიის შედეგად ჰაერში გაიფანტა დიდი რაოდენობის რადიაციული ნარჩენები, წარმოქმნილი ღრუბელი კარგა ხანს იყო `მაიაკის~ თავზე~. ამოვარდნილმა ქარმა ღრუბელი ჩრდილო-აღმოსავლეთით წაიღო.
აფეთქების ადგილას და ღრუბლის მიერ განვლილ გზაზე რადიაციული ნარჩენების უწვრილესი ნაწილაკები ცვიოდა, რომლებმაც დააბინძურა უდიდესი ტერიტორია კასლინსკის რაიონში.
შვიდი წლის განმავლობაში ატომურ ნარჩენებს მარტივად იცილებდნენ – მდინარეებსა და ტბებში ყრიდნენ.
ჩერნობილამდე 30 წლით ადრე ქიმიურ კომბინატ `მაიაკში~ მომხდარი აფეთქების შესახებ დასავლეთშიც პრაქტიკულად არაფერი იცოდნენ. 1979 წელს აშშ-ში გამოქვეყნდა ცნობილი საბჭოთა მეცნიერის და დისიდენტ მედვედევის წიგნი `ატომური კატასტროფა ურალში~, რომელშიც მოთხრობილი იყო 1957 წელს მომხდარი ტრაგედიის შესახებ.
მაშინ არავინ იცოდა, რომ 20 მილიონი კიურის რადიაციულმა ნარჩენმა ჩრდილოეთ ურალის 250 კვადრატული კილომეტრი დაფარა, სადაც 270 000 ადამიანი ცხოვრობდა.
აფეთქების ადგილზე მტვრის სვეტი წარმოიშვა. მზიან, ნათელ დღეს უცებ ღრუბელი ჩამოწვა. ადამიანები სასოწარკვეთილი იყვნენ. ძაღლები განუწყვეტლივ ყეფდნენ და ყმუოდნენ, ფრინველები კი უცებ სადღაც გაქრნენ…
აფეთქების პირველ საათებში ციდან მსხვილი რადიაციული ნარჩენები ცვიოდა… წვრილი, ფიფქების მსგავსი ნარჩენების `თოვა~ მეორე დღესაც გაგრძელდა. როგორც კი რადიაციულმა ღრუბელმა სამხედრო ქალაქი დაფარა, ტელეფონით დოზიმეტრისტი გამოიძახეს. მათ ტერიტორიაზე ძლიერი რადიაცია გამოავლინეს. გამოცხადდა სასწრაფო ევაკუაცია.
`ატომური ენის~ სიგრძე 8-10 კილომეტრს აღწევდა. ძლიერი ქარის გამო რადიაციული ღრუბელი მოედო ჩელიაბინსკის, სვერდლოვსკისა და ტიუმენის ოლქების ტყეებს, მინდვრებსა და ტბებს ათასი კვადრატული კილომეტრის რადიუსში. ამ ტერიტორიაზე მდებარე 23 სოფლიდან ათი ათასობით ადამიანი იყო ევაკუირებული. 1958 წელს სასოფლო-სამეურნეო სავარგულები – ჩელიაბინსკში 59 ათასი ჰექტარი, ხოლო სვერდლოვსკის ოლქში 47 ათასი ჰექტარი – ორი წლის განმავლობაში არ დაუმუშავებიათ.
ავარიის შედეგად მძიმე დასხივება მიიღო 124 ათასმა ადამიანმა. ამ უბედურებას თან დაერთო 1963 წლის გვალვა. მცირეწყლიანი ტბა კარაჩა საერთოდ დაშრა. მტვრის ბუღმა კიდევ 40 ათასი ადამიანი იმსხვერპლა.
კიშმიშკის ტრაგედია (რომელსაც ორმაგ კატასტროფას – აფეთქებას და გვალვას უწოდებენ) ბევრად აჭარბებს ჩერნობილისას.
Ekofact Englisholiko Tsiskarishvili
- ქართველი ქალები
- სოცრეაქტივი
- ჩემი ბავშვების ნამუშევრები
- An error has occurred; the feed is probably down. Try again later.
- ყველაფერი ფოტოგრაფიაზე
- თუშები
- კოლხეთის ეკორისკები
- civilactivity
- სიახლეები ენერგეტიკაში
- An error has occurred; the feed is probably down. Try again later.
ჩემი ფოტოები
თოვლი
- XX საუკუნის საქართველო
- pinkrock
top.ge
ეკოფაქტი 